تأثیر دانه گلرنگ و روغن ماهی بر پارامترهای عملکردی، متابولیت های خونی، تخمیر شکمبه و الگوی اسیدهای چرب شیرگاوهای شیرده

از جمله اهداف اصلی این طرح بررسی امکان مصرف دانه گلرنگ ایرانی و تأثیرات تغذیه آن درگاوهای شیرده اوایل شیردهی بود. همچنین ارزیابی تأثیر این دانه روغنی همراه با روغن ماهی بر تولید وکیفیت چربی شیر به ویژه اسید لینولئیک مزدوج درگاوهای شیرده در این آزمایش انجام شد. برای این منظور در آزمایش اول ارزش غذایی دو رقم گلرنگ ایرانی il-111 و کوسه (بومی) تعیین شد و درادامه این دو رقم با سایر دانه های روغنی (سویا، تخم پنبه و کلزا) با استفاده از آزمون گاز مورد مقایسه قرار گرفت. میزان تولید گاز برای تخم پنبه، گلرنگ il-111 و بومی به ترتیب 87، 2/76 و 76 میلی لیتربود. با آنالیز پارامترهای تولید گاز مشخص شد که هر دو رقم دانه گلرنگ هم خوانی و نزدیکی زیادی با تخم پنبه دارند(p<0.05). در آزمایش دوم، رقم il-111 به منظور جایگزینی با تخم پنبه انتخاب شده و در جیره گاوهای شیرده در اوایل شیردهی با 7 ± 46 روز شیردهی مورد آزمایش قرار گرفت. از 9 رأس گاوهای شیرده هلشتاین چند شکم زایش در قالب طرح مربع لاتین 3x3 با سه تیمار استفاده شد. سه جیره آزمایشی عبارت بودند از: تیمار 1) 10 درصد تخم پنبه بدون دانه گلرنگ، تیمار 2) 5/7 درصد تخم پنبه + 5/2 درصد گلرنگ و تیمار 3) 5 درصد تخم پنبه + 5 درصد گلرنگ در ماده خشک جیره. نتایج این آزمایش نشان داد که دانه گلرنگ خام به صورت آسیاب شده میتواند تا 5 درصد بدون بروز اثرات منفی در تولید شیر (36، 8/36 و 4/35 کیلوگرم در روز به ترتیب برای تیمار 1 تا 3)، مصرف ماده خشک (3/23، 1/24 و 8/22 کیلوگرم در روز به ترتیب برای تیمار 1 تا 3) ، شرایط شکمبه ای و قابلیت هضم مواد مغذی در جیره گاوهای شیرده که علوفه یونجه و سیلوی ذرت مصرف می کنند، جایگزین تخم پنبه شود(p>0.1). کلسترول(2/241، 3/247 و 5/256 میلی گرم در دسی لیتر به ترتیب برای تیمارهای 1 تا 3) و ldl (8/192، 3/194 و 7/202 میلی گرم در دسی لیتر به ترتیب برای تیمارهای 1 تا 3) سرم خون با افزایش دانه گلرنگ در جیره ها افزایش یافت(p<0.05).در آزمایش سوم در قالب طرح مربع لاتین 4x 4 ، هشت رأس گاو شیرده هلشتاین چند شکم زایش در اوایل شیردهی (13±43 روز) به منظور بررسی اثرات منابع روغن ماهی و دانه گلرنگ تف داده شده تحت تیمارهای آزمایشی قرار گرفتند. از روغن ماهی کیلکا ایرانی و دانه گلرنگ رقم il-111 در این آزمایش استفاده شد. تیمارهای این آزمایش عبارت بودند از: 1) شاهد، 2) 5/2 درصد دانه گلرنگ تف داده شده، 3) 2 درصد روغن ماهی و 4) 5/2 درصد دانه گلرنگ تف داده شده + 1درصد روغن ماهی در ماده خشک جیره . تغذیه روغن ماهی در سطح 2 درصد باعث کاهش مصرف ماده خشک شد(5/24، 9/25، 1/23 و 7/23 کیلوگرم در روز به ترتیب برای تیمارهای 1 تا 4) و در مقابل مصرف 5/2 درصد دانه گلرنگ تف داده شده باعث افزایش مصرف خوراک در دام های مورد آزمایش گردید(p<0.01). تولید و درصد چربی شیر (03/3 ، 25/3، 9/1 و 15/2 درصد به ترتیب برای تیمارهای 1 تا 4) در دام های تحت تیمار روغن ماهی افت پیدا کرده(p<0.01)، امّا درصد و غلظت ایزومر c9t11cla در این دام ها افزایش چشمگیری داشت (45/0، 46/0، 81/1 و 5/1 درصد c9t11claدر کل اسیدهای چرب شیر ) (p<0.01). بیشترین مقدار cla در تیمار ترکیبی حداقل روغن ماهی و دانه گلرنگ تف داده شده مشاهده شد(87/5، 02/7، 7/12 و 2/13 گرم در روز c9t11cla). با توجه به یافته ها می توان نتیجه گرفت که دانه گلرنگ ایرانی از نظر محتوی چربی و فیبر تفاوت زیادی با ارقام خارجی دارد. استفاده از دانه گلرنگ ایرانی در تغذیه گاوهای شیرده امکان پذیر بوده و استفاده از این منبع غنی اسید لینولئیک بصورت تف داده شده در کنار مقادیر کم روغن ماهی می تواند باعث بهبود کیفیت اسیدهای چرب شیر بویژه ایزومر c9t11cla شود. همچنین مصرف روغن ماهی در جیره باعث افت چربی شیر و مصرف خوراک شد.